Numer 2/2017 cz.1
Oddajemy w Państwa ręce kolejny numer pisma „Studia i Materiały”, tym razem pierwszy numer tomu drugiego. Tom otwiera publikacja dr Małgorzaty Gajowiak, dotycząca wybranych aspektów zachowań przedsiębiorczych osób starszych w Polsce. Autorka podejmuje m.in. temat koncepcji zarządzania wiekiem, w której, poprzez odpowiednie podejście do zarządzania personelem w organizacji, upatruje się szans niwelowania negatywnych konsekwencji zachodzących przemian demograficznych. Kolejny artykuł – autorstwa, dr Pauliny Siemieniak, dr Małgorzaty Rembiasz oraz dr Jakuba Pawlaka – dotyczy problemów związanych z Internetem jako narzędziem wspierania przedsiębiorczości kobiet. Autorzy podjęli się dokonania przeglądu możliwości, jakie daje Internet właścicielom mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Dr Grażyna Urbanik-Papp w swojej publikacji próbuje odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób z doświadczeń start-upów mogą skorzystać już istniejące korporacje, których kultura jest zasadniczo odmienna ze względu na inercję organizacyjną. Autorka wykazuje, że przyspieszone uczenie się przez iteracje stanowiące kluczową praktykę specyficzną dla start-upów może pomóc w rozwijaniu korporacyjnej przedsiębiorczości. Z kolei Jamal Boukouray przedstawia unikatowy – holistyczny i oszczędnościowy– model biznesowy, ukierunkowany na zmniejszenie przepaści cyfrowej wśród najuboższej ludności Afryki. Agnieszka Dziubińska w swojej publikacji postawiła za cel określenie roli instytucji rynków wyłaniających się w replikacji lub innowacji modelu biznesu. Do jego realizacji wykorzystane zostały wyniki własnych badań, zrealizowanych na podstawie metod jakościowych (case study). Następny tekst, autorstwa dr Piotra Sokoła, poświęcony został znaczeniu pojęcia efektywności w obszarze finansów publicznych. W swoich rozważaniach autor oparł się na przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Kolejny artykuł – dr Joanny Marczakowskiej-Proczki – odnosi się do możliwości realizacji wydatków sektora publicznego w warunkach deficytu fiskalnego. Ponadto autorka próbuje wskazać możliwości zwiększenia dochodów podatkowych, przychodów z kredytów i pożyczek z rynków finansowych W ósmym z kolei artykule Agnieszka
Kozera analizuje zjawisko stabilności finansowej gmin wiejskich, m.in. na podstawie analizy zmian poziomu ich własnego potencjału dochodowego, wyniku finansowego oraz zjawiska zadłużenia w latach 2007–2014. Iwona Podpora, w tekście dotyczącym roli przedsięwzięć w wieloletnich prognozach finansowych samorządów wojewódzkich, podejmuje ocenę roli przedsięwzięć w wieloletnich prognozach finansowych dla samorządów wojewódzkich. Z kolei Ewelina Piekarska dokonała porównania wyników finansowych i zadłużenia
podsektora samorządowego w Polsce na tle innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Następny tekst w tym numerze, którego autorami są Beata Czuba-Kulisińska i Mariusz Staśkiewicz, dotyczy roli, jaką odgrywa audyt wewnętrzny w zarządzaniu ryzykiem działalności podmiotów sektora publicznego. Przedmiotem podjętych analiz są możliwości, jakie daje audyt wewnętrzny oraz próba oceny efektywności zarzadzania ryzykiem przy wykorzystaniu audytu wewnętrznego. Przedostatni artykuł w numerze napisała dr Ewa Gubernat-Ulatowski. Celem opracowania jest wskazanie wzajemnych zależności między kryzysem finansów publicznych a stabilnością sektora bankowego. W badaniach autorka wykorzystała
metodę analizy literatury źródłowej oraz dane empiryczne. Numer zamyka tekst Patricka Matusseka. Autor podejmuje temat niskich stóp procentowych w kontekście ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym na rynku niemieckim.
Serdecznie zapraszamy do lektury,
Redakcja pisma „Studia i Materiały”
Zawartość numeru
Współczesny świat charakteryzuje się postępującymi zmianami demograficznymi w postaci m.in. wzrostu odsetka osób w wieku poprodukcyjnym, a także niskim przyrostem naturalnym. Negatywne konsekwencje tych przemian widoczne są w szczególności na rynku pracy. Realna groźba destabilizacji rynków pracy, funkcjonowania systemu zabezpieczenia społecznego czy wykluczania seniorów z życia zawodowego i społecznego oraz publicznego, przy jednoczesnym nierzadkim ich dyskryminowaniu, zmuszają do kompleksowego podejścia do kwestii starzenia się społeczeństwa. Wymaga to jego uwzględnienia także w zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem. Z tego też powodu na znaczeniu obecnie nabiera koncepcja zarządzania wiekiem, w której poprzez odpowiednie podejście do zarządzania personelem w organizacji upatruje się szans niwelowania negatywnych konsekwencji zachodzących przemian demograficznych. W rezultacie stać się ona może także sposobem na wydłużenie aktywności zawodowej seniorów.
Internet stanowi obecnie nie tylko popularne, ale wręcz niezbędne narzędzie prowadzenia działalności gospodarczej. Obrazuje to fakt, że firmy aktywne w Internecie tworzą więcej miejsc pracy, w porównaniu z przedsiębiorstwami, które jeszcze nie weszły do sieci. Celem niniejszego artykułu jest dokonanie przeglądu możliwości, jakie daje Internet właścicielom mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. W ostatnim czasie widoczne są zmiany w sposobie korzystania z Internetu, który staje się powszechnym kanałem wymiany dóbr i usług. Aktywne uczestnictwo w sieci umożliwia zarówno sprawną obsługę finansową przedsięwzięcia o charakterze rozwojowym, jak również pozyskiwanie niezbędnych informacji, zawieranie kontaktów czy poszukiwanie pracowników. Autorzy starali się przede wszystkim przedstawić znaczenie tego narzędzia w kontekście wspierania przedsiębiorczości kobiet. Internet stanowi ważne narzędzie w kontekście aktywności kobiet – przedsiębiorców ze względu na możliwość elastycznej organizacji pracy, ułatwiającej godzenie roli rodzicielskiej z działalnością zawodową. Stąd też celowe jest badanie świadomości, poziomu wykorzystania i ograniczeń w użytkowaniu różnego rodzaju narzędzi i aplikacji internetowych.
Koncepcja Lean Startup zrewolucjonizowała tworzenie innowacji w start-upach, stanowiła sposób na przyspieszenie uczenia się i znalezienie działającego i zyskownego modelu biznesowego. W jaki sposób z doświadczeń start-upów mogą skorzystać już istniejące korporacje, których kultura jest zasadniczo odmienna ze względu na inercję organizacyjną? Przyspieszone uczenie się przez iteracje stanowiące kluczową praktykę specyficzną dla start-upów może pomóc w rozwijaniu korporacyjnej przedsiębiorczości. Strategiczna przedsiębiorczość korporacyjna oferuje ograniczone możliwości wdrożenia praktyk uczenia się start-upów i budowania korporacji lean, lepsze warunki w tym względzie stwarza inwestowanie przez korporację w przedsięwzięcia podwyższonego ryzyka. Wzajemne związki między uczeniem się a innymi praktykami startupów zwiększają skuteczność nowej organizacji, jednak utrudniają adaptację startupowych praktyk uczenia się przez już istniejące organizacje.
Celem artykułu jest przedstawienie pierwszego w historii holistycznego i oszczędnościowego modelu biznesowego ukierunkowanego na zmniejszenie przepaści cyfrowej wśród najuboższej ludności Afryki. Bazując na szerokim udziale w projektach Connecting Africa i OLPC, partnerzy grupy Airtel Telecom (spółki kanadyjskiej) postanowili pójść dalej w dążeniu do reorganizacji państwowych operatorów telekomunikacyjnych i dostawców usług pocztowych, którzy znajdowali się na skraju bankructwa. W odróżnieniu od modeli niskokosztowych opracowanych przez znane potężne firmy, np. SFR, Ryanair, Blue Jet, Easyjet, Walmart itd., oszczędnościowy i zrównoważony model biznesowy, taki jak ten omawiany w artykule, ma wiele wspólnego z innowacjami typu jugaad, które doprowadziły do powstania wielu przystępnych cenowo i odpowiedzialnych przełomowych rozwiązań w dziedzinie opieki zdrowotnej, edukacji, mieszkalnictwa, dostępu szerokopasmowego, transportu, alternatywnych źródeł energii itd. Głównym celem autora artykułu jest: (a) dokonanie rozróżnienia pomiędzy modelami oszczędnościowymi a modelami radykalnej optymalizacji kosztów, (b) przedstawienie charakterystyki zasad oraz filozofii opartych na pojęciu jugaad w porównaniu z modelami biznesowymi opartymi na dochodach, (c) objaśnienie znaczenia zrównoważonych i organicznych modeli biznesowych na rynkach rozwijających się w porównaniu z zaimportowanymi gotowymi rozwiązaniami. Ponadto opisano podstawowe elementy modeli biznesowych opartych na innowacjach typu juggad oraz ich wpływ na perspektywy rozwoju przedsiębiorstw wielonarodowych i przedsiębiorców skłonnych do wejścia na nowe rynki.
Rozwój działalności biznesowej w otoczeniu rynków wyłaniających się stanowi wyzwanie dla wielu przedsiębiorstw stosujących tradycyjne strategie. Częściowo jest to spowodowane
tzw. ograniczeniami instytucjonalnymi. W konsekwencji tego dopasowane do filozofii rynków dojrzałych modele biznesowe mogą wymagać rekonfiguracji. Konieczna jest identyfikacja
morfologii otoczenia, która może okazać się trudna dla przedsiębiorstw spoza danego rynku. Dodatkowym aspektem, który należy wziąć pod uwagę jest fakt, że transformacja instytucjonalna powoduje, iż otoczenie jest bardzo zmienne, co pociąga za sobą konieczność ciągłej rewizji założeń dotyczących konfiguracji źródeł wyników firmy. Celem autorki jest określenie roli instytucji rynków wyłaniających się w replikacji lub innowacji modelu biznesu. W realizacji postawionego celu wykorzystane zostaną wyniki własnych badań, zrealizowanych na podstawie metod jakościowych (case study). Uogólnione wnioski posłużą do sformułowania wytycznych w radzeniu sobie przedsiębiorstw w warunkach niepewności
otoczenia.
W artykule przedstawiono znaczenie pojęcia efektywności w obszarze finansów publicznych. Rozważania przeprowadzono w oparciu o przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Dla potrzeb tekstu wyróżniono efektywność w dwóch przekrojach. Pierwszy dotyczy efektywności przedmiotowej w zakresie gospodarowania środkami publicznymi. Drugi obejmuje efektywność podmiotową związaną z funkcjonowaniem jednostek organizacyjnych sektora finansów publicznych.
Niniejsze opracowanie odnosi się do możliwości realizacji wydatków sektora publicznego w warunkach deficytu fiskalnego. Tekst podzielono na dwie części. W pierwszej przedstawiono
statystyczne ujęcie deficytu sektora finansów publicznych w latach 2007–2015. W części drugiej wymieniono krajowe i międzynarodowe – unijne regulacje dotyczące utrzymywania równowagi w sektorze publicznym. Wydaje się, że te regulacje stanowią dobre zasady prowadzenia polityki budżetowej w Polsce, która ma chronić przed nadmiernym deficytem i być skoordynowana z programami rozwoju gospodarczego. Jeżeli przyjmiemy, że w polityce fiskalnej odzwierciedlone są priorytety polityczne i społeczno-gospodarcze, to spełnienie tych reguł i warunków, ze względów politycznych, ogranicza swobodę decyzji w tej polityce. Ponadto autorka próbuje wskazać możliwości zwiększenia dochodów podatkowych, przychodów z kredytów i pożyczek z rynków finansowych. Wydaje się, że obecnie Polska zachowuje kontrolę nad sektorem finansów publicznych, chociaż pojawiają się obawy, iż rosnąca od 2015 r. „ekspansja wydatkowa”, może spowodować pogłębienie nierównowagi, szczególnie, że na 2017 r. deficyt budżetu państwa zaplanowano w wysokości 59,3 mld zł.
Prawidłowe funkcjonowanie gmin, jako podstawowych podmiotów sektora samorządowego,związane jest bezpośrednio z koniecznością utrzymania przez nie stabilności finansowej. Jest ona definiowana jako zdolność do pełnienia przez JST przypisanych im zadań w sposób ciągły i efektywny, niezależnie od nieoczekiwanych i niekorzystnych zaburzeń o znacznej
skali. Wśród ogółu gmin największą zbiorowość tworzą gminy wiejskie. Wyróżnia je zróżnicowany charakter pełnionych funkcji, od gmin wiejskich o typowo rolniczym charakterze po gminy wiejskie pełniące funkcje rezydencjalno-usługowe. Po wejściu Polski w struktury europejskie to właśnie obszarom wiejskim, ich problemom, perspektywom, a także zagrożeniom
rozwoju poświęca się wiele uwagi. Coraz więcej uwagi poświęca się także kondycji finansowej tych podmiotów, będącej ważnym elementem analizy zjawiska ich stabilności finansowej. Celem artykułu jest analiza zjawiska stabilności finansowej gmin wiejskich, między innymi na podstawie analizy zmian poziomu ich własnego potencjału dochodowego, wyniku finansowego oraz zjawiska zadłużenia w latach 2007–2014. Badania przeprowadzono na podstawie danych pochodzących z Głównego Urzędu Statystycznego oraz Ministerstwa Finansów.
Celem autorki jest ocena roli przedsięwzięć w wieloletnich prognozach finansowych dla samorządów wojewódzkich. Szczególną uwagę zwrócono na zróżnicowanie struktury przedsięwzięć w poszczególnych województwach, z uwzględnieniem przedsięwzięć majątkowych oraz finansowanych ze środków pochodzących ze środków UE. W artykule podkreślono, że zakres przedsięwzięć determinuje wieloletni horyzont planowania budżetowego w JST. Okres badawczy obejmuje lata 2014–2017.
Celem autorki artykułu jest porównanie wyników finansowych i zadłużenia podsektora samorządowego w Polsce na tle innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Określono znaczenie podsektora samorządowego w systemie finansów publicznych poprzez porównanie dochodów i wydatków przedmiotowego sektora na tle całego sektora finansów publicznych w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Ponadto przeprowadzono analizę stosowanych reguł fiskalnych, które dyscyplinują władze fiskalne w aspekcie ponoszonych wydatków publicznych, finansowania deficytów budżetowych oraz zaciągania zobowiązań finansowych. Omówione zostały także wartości długu publicznego, deficytu (na poziomie zarówno sektora finansów publicznych, jak i podsektora samorządowego) w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz rozmiary zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w Polsce na tle ich wyników budżetowych i w relacji do zrealizowanych dochodów budżetowych.
Audyt wewnętrzny jest ważnym narzędziem wspierającym kierownika jednostki sektora finansów publicznych w realizacji jej celów. Jednym z obszarów zainteresowania audytu jest
zarządzanie ryzykiem, realizowane w ramach kontroli zarządczej. Analiza ryzyka może być pomocna w weryfikacji złożonych kwestii i problemów związanych z miarami zagrożenia
w realizacji zadań jednostki. Celem artykułu jest wskazanie roli, jaką odgrywa audyt wewnętrzny w zarządzaniu ryzykiem działalności podmiotów sektora publicznego. Przedmiotem analiz są możliwości, jakie daje audyt wewnętrzny oraz próba oceny efektywności zarzadzania ryzykiem przy wykorzystaniu audytu wewnętrznego.
Spowolnienie gospodarcze zazwyczaj kojarzone jest z kryzysem finansów publicznych. Turbulentne otoczenie finansów publicznych wywiera istotny wpływ na swobodę prowadzenia
działalności bankowej. Oznacza to, że niestabilne otoczenie finansów publicznych oddziałuje na kryzys w sektorze bankowym. Celem opracowania jest wskazanie wzajemnych zależności między kryzysem finansów publicznych a stabilnością sektora bankowego. W badaniach wykorzystano metodę analizy literatury źródłowej oraz dane empiryczne. Wyniki uzyskane na podstawie przeprowadzonej analizy pozwalają stwierdzić, że wprowadzone w kilkunastu krajach Europy opodatkowanie banków jest odpowiedzią na hazard moralny banków, ale też stanowi jeden z istotnych elementów polityki fiskalnej państwa.
Utrzymujące się przez długi czas niskie stopy procentowe doprowadziły do sytuacji, w której niektóre oferowane produkty inwestycyjne stały się w dużej mierze, w obecnym kształcie,
nieopłacalne (lub mniej opłacalne), jak jeszcze przed kilkoma laty. Przykładem takiego produktu lokowania kapitału oraz inwestycji mogą być ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym na rynku niemieckim. Gwarancja ochrony kapitału z jednej strony, a gwarantowana stopa zwrotu z drugiej strony, doprowadziły do sytuacji, w której taki produkt dla ubezpieczycieli staje się problematyczny. Całe ryzyko inwestycji leży po stronie ubezpieczyciela, w związku z czym zmiana aktualnego portfolio w bardziej ryzykowne, ale również z wyższą stopą zwrotu, jest w niektórych przypadkach niewskazana, szczególnie że większość klientów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem
kapitałowym preferuje gwarancje kapitału od większej stopy zwrotu. Solvency II, która obowiązuje od początku 2016 roku, ma na celu określenie pewnego rodzaju wytycznych i norm dla ubezpieczycieli, żeby inwestycje w aktywa mieściły się w obliczalnych ramach. W obecnej sytuacji trudno jest określić wpływ na rynek ubezpieczeniowy, natomiast można stwierdzić, że zarówno klienci, jak i ubezpieczyciele w obecnych czasach powinni rozważyć alternatywne możliwości lokowania kapitału lub zgodzić się na zwiększenie ryzyka podczas inwestycji.